Last Updated on 23 marca 2021 by kudlatyxp
MS Piłsudski – polski statek pasażerski, transatlantyk, bliźniacza jednostka “MS Batory”. Oba statki zbudowano we włoskiej stoczni Monfalcone w Trieście.
MS Piłsudski zatonął 26 listopada 1939 o godzinie 5.36 w drodze z Newcastle, 29 mil morskich na południowy wschód od przylądka Flamborough, na pozycji 53°49′03″ N, 0°34′01″ E, rozpoczynając swój pierwszy wojenny rejs po przebudowie na transportowiec dla wojska.
Historia zakupu i budowy nowych bliźniaczych transatlantyków jest niezwykle ciekawa. Przy bardzo ograniczonych środkach finansowych polskiego armatora trudno było myśleć o rozwoju floty. Znaleziono wówczas oryginalne rozwiązanie na zakup nowych statków: Polska dala rządowi włoskiemu pięcioletnie zaopatrzenie w węgiel, w zamian za dwa 14,000 tonowe statki pasażerskie, które zostały nazwane M/S PIŁSUDSKI i M/S BATORY. Oba statki zbudowane we włoskiej stoczni w Trieście były identyczne : 160,3 m długości (526 ft), szybkość 18 węzłów, 796 miejsc pasażerskich w trzech klasach ( 46 pierwsza, 370 druga, 400 trzecia), załoga 350. PIŁSUDSKI został zbudowany jako pierwszy w 1935, a BATORY rok później. Wyposażenie obu statków i materiały, z których zostały wykonane pochodziły z bardzo wielu krajów. Właśnie z tego powodu nazywano oba statki “Międzynarodowa Składanka”: Wyposażenie kuchni, sprzęt przeciw pożarowy i nawigacyjny pochodził z USA. Kotwice, pralki, chłodnie pochodziły z Danii. Anglia dostarczyła części sterowni, kotły i śruby napędowe. Szkocja wyposażyła statki w urządzenia do destylacji wody. Zasadnicze fragmenty konstrukcji dziobu i rufy dostarczone były przez Węgrów, panele metalowe z Austrii, sprzęt ratunkowy i tablice rozdzielcze z Niemiec, pompy paliwowe i części dieslowskich silników ze Szwajcarii.
Mimo to ze PIŁSUDSKI i BATORY budowane były według zagranicznego projektu i w zagranicznej stoczni, to wystrojem wnętrz oraz umeblowaniem zajęli się polscy projektanci i artyści. Szczególną wagę w urządzaniu wnętrz przywiązywano do podkreślenia polskiego charakteru statków, które już niedługo miały służyć jako pomost łączący polskich emigrantów w Ameryce z ich odległą ojczyzną. M/S PIŁSUDSKI popłynął w swój pierwszy, transatlantycki rejs pod dowództwem legendarnego kapitana, Mamerta Stankiewicza (bohatera książki “Znaczy Kapitan”), 15 września 1935. Rejs odbył się bez problemów przy świetnej pogodzie, a niezwykle huczne powitanie w Nowym Jorku przeszło wszelkie oczekiwania. Tak wspominał to powitanie kapitan Stankiewicz: “Wejście do portu nowojorskiego rzeka Hudson w słoneczne popołudnie było tryumfalne. Wszystkie spotkane statki i stateczki nadawały trzykrotne powitalne sygnały syren.
Odpowiadaliśmy naszymi syrenami każdemu, tak że zacząłem się obawiać, iż nie starczy nam powietrza w zbiornikach na manewry. Nad statkiem unosiły się samoloty, które wlokły za sobą wstęgę z wypisanym powitaniem ‘Welcome PIŁSUDSKI’. Rzucano z samolotów kwiaty. Obok płynęły dwa duże statki rzeczne, na których nie było wolnego miejsca, tak były przepełnione publicznością – Polakami amerykańskimi. Opowiadał mi potem pilot portowy, że gdy pierwsze swe wejście do Nowego Jorku robiła NORMANDIE ( w maju tez tego roku), powitanie nie było tak serdeczne i hałaśliwe. Tłumaczył to tym, że prawie na każdym statku w Nowym Jorku jest jakiś Polak”.
Jednak drugi rejs PIŁSUDSKIEGO do Nowego Jorku nie był zbyt miły, a to za sprawą bardzo sztormowej pogody i wielu przykrych niespodzianek dotyczących tego jak statek zachowywał się na pełnym morzu podczas sztormu. Stateczność PIŁSUDSKIEGO i jego własności morskie okazały się niezadawalające. Statek “rył’ dziobem w fale i brał tony wody na pokład. Fale uderzały w nadbudówki, wybiły nawet okna w sterowni i zalały urządzenia na mostku powodując awarię świateł. Dziobowa część pokładu została pogięta i połamana, a sam pokład w tym rejonie osiadł o ponad 30 cm (!). Przechyły boczne z których PIŁSUDSKI wracał bardzo powoli wynosiły 30 stopni. Rejs zakończył się naprawami i koniecznymi modyfikacjami konstrukcyjnymi. M/S BATORY był w tym czasie jeszcze we włoskiej stoczni, w trakcie budowy. Doświadczenia ze wspomnianego rejsu wzięto pod uwagę przy jego budowie i wprowadzono zmiany, których celem było przede wszystkim wzmocnienie konstrukcji statku i poprawa stateczności.
Każdy rejs, Gdynia-Nowy Jork trwał około 3,5 tygodnia w obie strony. W okresie przedwojennym (druga polowa lat ’30), corocznie wykonywano około 10 rejsów transatlantyckich. W okresie letnim pływano także na rejsy wycieczkowe po Norweskich Fiordach, a na Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok wypływano na wycieczkowe rejsy po Karaibach. Prawie na każdym rejsie, oba statki miały w tym czasie komplety pasażerów. M/S PIŁSUDSKI i M/S BATORY zdobywały dużą popularność wśród gości zagranicznych, chwalących doskonałą załogę, obsługę i znakomitą polską kuchnię. Brytyjczycy w sylwetce BATOREGO odnajdowali podobieństwa do swojego flagowego transatlantyka i nazywali go często”mała QUEEN ELIZABETH”.
Po wybuchu II Wojny Światowej (1939-45) i klęsce Polskiej Kampanii Wrześniowej w 1939, M/S PIŁSUDSKI i M/S BATORY, z polskimi załogami przeszły pod dowództwo brytyjskie jako statki do celów wojskowych. Dwa miesiące później, 25 listopada/1939, M/S PILSUDSKI wszedł na niemieckie miny i w przeciągu 4 godzin zatonął, tuż u angielskiego wybrzeża. Dwie miny magnetyczne wybuchły dokładnie pod jego kadłubem o godz. 4,36 rano. Zajmował wówczas pozycje oznaczona jako: 53, 49,3 północ – 0, 34, 1 wschód. Prawie cala załoga została uratowana. Były tylko dwie ofiary śmiertelne; jeden z mechaników oraz kapitan Mamert Stankiewicz, który pozostawał na pokładzie do ostatniej chwili, zmarł z wyziębienia organizmu, już po wyłowieniu go przez brytyjski niszczyciel.
