Last Updated on 23 marca 2021 by kudlatyxp
MS Chrobry – statek pasażerski zbudowany z myślą o obsłudze linii południowoamerykańskiej
MS Chrobry i MS “Sobieski” miały na tych liniach zastąpić starzejących się SS “Kościuszko” i SS “Pułaski”. Był ostatnim jak dotąd nowym transatlantykiem, zbudowanym dla polskiej bandery handlowej. Przed wybuchem II wojny światowej odbył zaledwie pół podróży okrężnej, nie wracając już do macierzystej Gdyni.
Stocznia, która zbudowała “Chrobrego”, zasłynęła już wcześniej w dziejach PMH: w Nakskov właśnie w roku 1930 przybrał swą obecną postać “Dar Pomorza”. Motorowiec był pierwszym nowym statkiem pod polską banderą, jaki wyposażony został w silniki produkcji firmy Burmeister & Wain. 27 lipca 1939 “Chrobry” został wprowadzony do służby. Dwa dni później z Gdyni udał się w swą pierwszą podróż, do Ameryki Południowej. Jednym z pasażerów statku był w tym rejsie Witold Gombrowicz, który wypłynął do Ameryki Południowej, by już nigdy do Polski nie powrócić.
Informacja o wybuchu wojny zastała statek 2 września w porcie Recife w Brazylii. W tej sytuacji rejs został przerwany i kapitan Edward Pacewicz skierował statek do Southampton, gdzie przybył 31 października i natychmiast został przebudowany na transportowiec wojska. Kapitan Edward Pacewicz objął następnie dowództwo Batorego, a kapitanem “Chrobrego” został Zygmunt Deyczakowski.
W końcu 1939 “Chrobry” odbył (w dużym konwoju, w którym znajdował się również “Batory”) rejs z Kanady do Glasgow z żołnierzami 1 Dywizji Kanadyjskiej. W lutym 1940 statek przeszedł remont w stoczni w Glasgow. Zamontowano wówczas m.in. działo 152 mm na pokładzie rufowym. W kwietniu został wcielony do konwoju R4, który miał przetransportować wojska brytyjskie do Norwegii. Tam też, jako statek flagowy kolejnego konwoju, 14 maja 1940 “Chrobry” został zbombardowany przez lotnictwo niemieckie w Vestfjordzie. Wybuchł gwałtowny pożar, którego nie udało się ugasić. Zginęło wielu przewożonych żołnierzy i 12 członków załogi. Resztę uratowały eskortujące okręty brytyjskie – niszczyciel HMS “Wolverine” i eskortowiec HMS “Stork”. Ocaleli wszyscy oficerowie, w tym kapitan Deyczakowski oraz starszy oficer Karol Olgierd Borchardt,później znany pisarz, który w czasie katastrofy został ranny i stan zdrowia uniemożliwił mu później pływanie. Płonący statek nie tonął przez wiele godzin, przetrzymał nawet wybuch przewożonej amunicji. W końcu został zatopiony (dobity) 15 maja przez torpedę zrzuconą z brytyjskiego samolotu pokładowego z lotniskowca HMS “Ark Royal” i zatonął na pozycji 67°40’N, 13°50’E. 29 lutego 2000 jeden z norweskich trałowców zlokalizował wrak statku w Vestfiordzie na głębokości 160 m.
„Chrobry nie miał wad. Z siedmiu naszych transatlantyków był najlepszy. Zwrotny jak luksusowa motorówka, w sztormach wspinał się na fale, a nie przyjmował ich na pokład. (…) Wnętrza i pomieszczenia statku były udane zarówno pod względem artystycznym, jak i użyteczności na co dzień. Miał niedościgniony przez inne nasze transatlantyki urok czegoś bardzo doskonałego.” – tak w „Szamanie morskim” napisał o Chrobrym Karol Olgierd Borchardt.
MS Chrobry powstał w tej samej stoczni w Naskok, gdzie w 1930 roku przebudowano Dar Pomorza. Statek powstał wg tego samego projektu bazowego, co MS Sobieski. Różnił się głównie ilością miejsc pasażerskich (1100). Polska bandera na MS Chrobry podniesiona została 27 lipca 1939 roku. Dwa dni później statek wyruszył w swój pierwszy rejs do portów Ameryki Południowej. Na jego pokładzie do Ameryki udał się między innymi Witold Gombrowicz. 20 sierpnia MS Chrobry przybył do Buenos Aires.
